Free Software, hay còn gọi là Phần mềm Miễn phí, là một khái niệm quan trọng trong ngành công nghệ thông tin. Điều này không chỉ liên quan đến việc sử dụng miễn phí mà còn tới quyền tự do của người dùng. Tuy nhiên, nhiều người dễ nhầm lẫn Free Software với mã nguồn mở. Trong khi cả hai đều liên quan đến việc chia sẻ mã nguồn, họ có những sự khác biệt quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Free Software và sự khác biệt so với mã nguồn mở. Cùng Game Bài Đổi Thưởng tìm hiều ngay nhé!
TÓM TẮT
Free Software là gì?
Free Software, hay còn gọi là Phần mềm Miễn phí, là loại phần mềm mà người dùng có quyền tự do sử dụng, sao chép, phân phối, tùy chỉnh và cải tiến. Khái niệm này không chỉ liên quan đến việc sử dụng miễn phí, mà còn tới quyền tự do của người dùng trong việc kiểm soát và tương tác với phần mềm. Các chương trình Free Software đều tuân thủ một tập hợp các nguyên tắc và giấy phép, như Giấy phép Công cộng GNU, để bảo vệ quyền tự do này. Điều quan trọng là người dùng được tự do kiểm tra và hiểu mã nguồn của phần mềm, đảm bảo tính minh bạch và an toàn.
Ý nghĩa của từ “Free”
Hãy khởi đầu bằng việc hiểu rằng “miễn phí” trong Free Software tương đồng hơn với “sự tự do ngôn luận” hơn là “miễn phí như bia”.
Nếu bạn tham gia một buổi tiệc tặng bia miễn phí, bạn có thể thưởng thức mà không cần trả tiền. Tại đây, “miễn phí” đề cập đến “không phải trả tiền”.
Điều tương tự cũng áp dụng cho phần mềm WordPress, đó là một trong những lý do tạo nên sự phổ biến của nó. Giống như bữa tiệc với bia, WordPress miễn phí. Mặc dù xây dựng một trang web có thể đòi hỏi các chi phí khác nhau, phần mềm WordPress không tốn một đồng nào.
Free Software tương tự như việc bảo vệ quyền tự do hơn là miễn phí như bia. Trọng tâm chính ở đây là về quyền tự do, chứ không chỉ về giá trị.
Phong trào Free Software khởi nguồn từ năm 1989 dưới sự dẫn dắt của Richard Stallman, nhằm đối mặt với ngày càng hạn chế hóa của các giấy phép phần mềm. Điều này không chỉ là về phần mềm mà còn tạo nên một phong cách sống xã hội.
Stallman quyết tâm bảo vệ quyền tự do của người dùng phần mềm. Ông ước mong họ có khả năng hỗ trợ nhau bằng cách chia sẻ phần mềm, điều mà nhiều giấy phép phần mềm độc quyền không cho phép.
Vì vậy, Stallman đã tạo ra giấy phép phần mềm như một công cụ để thực hiện mục tiêu này. Free Software chủ yếu dựa vào Giấy phép Công cộng Chung GNU (GPL) hoặc GPL, ví dụ như hệ điều hành GNU, một sáng tạo của Stallman.
GPL là gì?
GPL (GNU General Public License) là một giấy phép phần mềm được tạo ra bởi Richard Stallman và Free Software Foundation (FSF). Giấy phép này được thiết kế để bảo vệ quyền tự do của người sử dụng phần mềm và đảm bảo rằng phần mềm được phát hành dưới GPL vẫn luôn mở mã nguồn.
GPL có mục tiêu chính là đảm bảo rằng bất kỳ ai cũng có quyền truy cập, sử dụng, tùy chỉnh và chia sẻ lại phần mềm dưới giấy phép này. Mọi người có quyền truy cập mã nguồn, tùy chỉnh nó theo mong muốn và thậm chí phải chia sẻ lại các phiên bản tùy chỉnh của họ dưới GPL nếu họ chia sẻ phiên bản đã tùy chỉnh đó.
GPL cũng có nguyên tắc “cộng đồng”, đòi hỏi bất kỳ tác phẩm dựa trên phần mềm GPL nào cũng phải được phát hành dưới GPL và cung cấp mã nguồn mở. Điều này tạo ra môi trường mở và cộng đồng trong việc phát triển và chia sẻ phần mềm.
Giấy phép này thực sự định hình một “Hiến pháp” cho cộng đồng phần mềm mã nguồn mở, cung cấp bốn quyền cơ bản cho người dùng:
- Quyền chạy phần mềm cho mục đích bất kỳ.
- Quyền nghiên cứu mã nguồn và thay đổi phần mềm cho mục đích bất kỳ.
- Quyền chia sẻ phần mềm với người khác.
- Quyền chia sẻ phiên bản sửa đổi của phần mềm với người khác.
- Quan trọng nhất, nguyên tắc “copyleft” của GPL đảm bảo rằng các tác phẩm dựa trên phần mềm GPL vẫn phải duy trì giấy phép GPL và mã nguồn mở, không thể bị hạn chế bởi các giấy phép nguồn đóng.
Việc WordPress sử dụng giấy phép GPL đóng góp vào việc tạo ra một cộng đồng mạnh mẽ xung quanh phần mềm mã nguồn mở này, đồng thời khuyến khích sự phát triển, cải tiến và tương tác từ phía cộng đồng người dùng và nhà phát triển.
Sự khác biệt giữa Free Software và Phần mềm mã nguồn mở là gì?
“Open source” (mã nguồn mở) là một khái niệm và phong trào quan trọng trong lĩnh vực phần mềm. Nó thể hiện tinh thần chia sẻ, tương tác và cộng tác trong việc phát triển phần mềm. Tổ chức mã nguồn mở (Open Source Initiative) đã chơi một vai trò quan trọng trong việc định nghĩa các tiêu chuẩn và nguyên tắc của mã nguồn mở qua Định nghĩa mã nguồn mở.
Một số điểm chính trong Định nghĩa mã nguồn mở gồm:
- Quyền phân phối: Người khác được phép phân phối phần mềm mã nguồn mở theo cùng các điều khoản.
- Quyền sửa đổi: Sửa đổi phần mềm mã nguồn mở được phép và phải tuân thủ các điều khoản tương tự như phần mềm gốc.
- Không phân biệt đối xử: Mã nguồn mở không được phân biệt đối xử đối với bất kỳ cá nhân, nhóm hoặc mục đích sử dụng cụ thể nào.
- Mã nguồn mở giúp khuyến khích sự cộng tác, khả năng kiểm tra và đóng góp của cộng đồng, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và cải tiến liên tục của phần mềm.
Mặc dù Free Software và mã nguồn mở (Open Source) có nhiều điểm tương đồng, thì giá trị cốt lõi của mỗi phong trào lại khác biệt.
Free Software tập trung vào quyền tự do của người dùng, khuyến khích quyền tự do sử dụng, nghiên cứu, chia sẻ và thay đổi phần mềm. Điều này thể hiện tính xã hội, tập trung vào quyền của người sử dụng và cộng đồng.
Mã nguồn mở (Open Source) tập trung vào lợi ích kinh doanh của việc chia sẻ mã nguồn. Nó nhận thức rằng việc chia sẻ mã nguồn có thể tạo ra sự cộng tác hiệu quả giữa các nhà phát triển, dẫn đến sự phát triển nhanh chóng và cải tiến liên tục.
Một số phần mềm có thể thuộc cả hai phong trào, được gọi là FOSS (Free and Open-Source Software) hoặc FLOSS (Free/Libre/Open-Source Software). Chẳng hạn, WordPress không chỉ là phần mềm miễn phí mà còn là mã nguồn mở, phản ánh cả hai giá trị quan trọng của Free Software và mã nguồn mở.
Làm thế nào để WordPress duy trì hoạt động kinh doanh nếu nó miễn phí?
Chính sự khác biệt và tính cộng đồng của WordPress đã tạo ra một hệ thống mở, đa dạng và phong phú. Không có một công ty hoặc cá nhân duy nhất nắm giữ quyền kiểm soát WordPress. Điều này đặt nó trở thành một dự án cộng đồng mã nguồn mở, nơi hàng ngàn tài năng đã cùng nhau đóng góp để biến nó thành một phần mềm tuyệt vời như hiện tại.
Mặc dù có một nhóm nhà phát triển chính, mọi người đều có thể tham gia vào việc phát triển và cải tiến WordPress. Những người có khả năng lập trình có thể đóng góp với việc sửa lỗi và tối ưu hóa, còn người dùng cuối có thể đề xuất tính năng mới hoặc góp ý để cải thiện.
Tuy nhiên, mặc dù người đứng sau WordPress không thu được lợi nhuận từ phần mềm này, họ có thể kiếm tiền từ các dịch vụ và sản phẩm liên quan đến WordPress. Điều này tạo ra một hệ sinh thái phong phú với các công ty và cá nhân cung cấp các dịch vụ như thiết kế web, dịch vụ lưu trữ, chủ đề và plugin tùy chỉnh.
Nếu bạn muốn tối ưu hóa trang web WordPress của mình, WordPress Hosting của Vietnix là một lựa chọn tốt. Với tính năng cài đặt WordPress chỉ với một cú nhấp chuột, tốc độ tải trang nhanh chóng, và khả năng tối ưu hóa không giới hạn, bạn có thể thúc đẩy trải nghiệm của người dùng và đạt hiệu suất tốt nhất cho trang web của mình.
Kết luận
Tóm lại, Free Software và Mã nguồn mở là hai phong trào quan trọng trong thế giới phần mềm. Free Software tập trung vào quyền tự do và sự chia sẻ phần mềm, trong khi Mã nguồn mở nhấn mạnh vào khía cạnh kinh doanh và sự hợp tác. Dù có những sự tương đồng, giá trị của họ cũng như mục tiêu khác biệt. Chúng tạo ra sự đa dạng và thúc đẩy sự phát triển của phần mềm, mang lại lợi ích cho cả cộng đồng và doanh nghiệp. Nhờ những phong trào này, người dùng đã có cơ hội sử dụng và tham gia phát triển những công cụ mạnh mẽ và sáng tạo.
